անձ
(Վերահղված է անձնից)
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑnd͡z]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ անձ
վանկեր՝ անձ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԱռաջացել է բնիկ հնդեվրոպական ang'hen-՝ «շունչ, անձ» արմատից։ Համեմատել հարավիռլանդերեն angi` «հոտ, բույր» բառի հետ։
լատ․ persona
Գոյական
- մարդ (իբրև անհատ), մարդկային անհատ, որն ունի գիտակցություն և ինքնագիտակցություն, սոցիալական դիրքեր և դերեր, հանդիսանում է սոցիալական շփման իմացության սուբյեկտ, կարողանում է կարգավորել ու վերահսկել իր վարքը, ունի համակարգային ինտեգրված կառուցվածք ◆ Այդ անձը… մի հայացք ձգեց խրճիթի ներսը։ Վրթանես Փափազյան
- անձնավորություն ◆ Նա իբրև բարձր պաշտոնական անձ, պետք է բոլորին պատվերներ և հրահանգներ տար։ (Րաֆֆի)
- հոգի, մարդ (թվականների հետ)
- (հնց․) մարդու մարմինը ◆ Այժմ դու, տեսնելով ինձ անձով փոքրիկ, արհամարհում ես։ (Րաֆֆի)
- անձնական դերանունների սեռական հոլովի կամ դիմորոշ հոդերի հետ գործածվում է համապատասխան դերանունների անդրադարձ իմաստով ◆ Անձս (ինքս ինձ) կնվիրաբերեմ այդ գործին։
- Վան՝ հղի կովի իգական անդամը, որ ծնելու ժամանակ կախվում է
- (սոցաշխ․) մարդկային սոցիալականացված անհատ՝ անկրկնելի բնածին և ձեռքբերովի որակների ամբողջություն
- մարդ անհատ
- իրավահարաբերությունների սուբյեկտ (մարդ կամ կազմակերպություն)
Հոմանիշներ
խմբագրել- անձնավորություն, մարդ, էակ, արարած, ինքնուրույն, ներանձն (հնց․)
- հոգի, շունչ, ջան (բրբ․), բերան
Արտահայտություններ
խմբագրել- անձը դնել՝ զոհել - իրեն զոհել որևէ նպատակի համար ◆ Դու եթե ամենափոքր ազնվություն ունենայիր, պետք է քո անձն դնեիր նրա տան վրա։ (Րաֆֆի)
- գործող անձինք (անձեր) - դրամատիկական ստեղծագործությունների հերոսները
- ֆիզիկական անձ (իրավ․) - մարդը որպես իրավունքների ու պարտականությունների կրող
- իրավաբանական անձ - հիմնարկություն՝ ձեռնարկություն՝ կազմակերպություն իբրև իրավունքների և պարտականությունների կրող
- (փխբ․) անձի միսն ուտել - շատ նեղություն կրել
- (փխբ․) անձինը վրա է - մոտավորապես թույլ է ◆ Ի՞նչ եք նրա հետ գլուխ դնում, չեք տեսնում, որ անձինը վրա է։ Դբ
- զորացրված անձ - տե՛ս զինծառայող, տե՛ս նախկին զինծառայող
- ներքին տեղահանված անձ - այն անձինք կամ անձանց խմբերը, որոնց ստիպել կամ հարկադրել են թողնել կամ լքել իրենց տները կամ սովորական բնակության վայրերը՝ մասնավորապես զինված հակամարտության, բռնության համատարած դրսևորումների, մարդու իրավունքների խախտումների, տարերային և մարդու գործունեությամբ առաջ բերված աղետների պատճառով կամ դրանց հետևանքներից խուսափելու համար, և որոնք չեն հատել միջազգայնորեն ճանաչված պետական սահմանները։
- պաշտոնատար անձ - անձ, որը նշանակման կարգով կամ ընտրությունների արդյունքներով իրականացնում է իշխանության ներկայացուցչի գործառույթները կամ պետական հիմնարկներում, ձեռնարկություններում, կազմակերպություններում, կուսակցություններում, հասարակական կազմակերպություններում ու կազմավորումներում ժամանակավորապես կամ մշտապես զբաղեցնում է կազմակերպակարգադրիչ կամ վարչատնտեսական պարտականությունների կատարման հետ կապված պաշտոն։
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Աշոտ Եսայան, Սոցիալական ոլորտի բառարան («Հույսի կամուրջ» ՀԿ), Երևան, 2005 — 344 էջ։
- Ա․ Ա․ Նալչաջյան, Հոգեբանական բառարան («Լույս» հրատարակչություն), Երևան, 1984 — 240 էջ։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։