Հայերեն

«լուռ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

ՄՀԱ՝ [lur]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ լուռ

Ստուգաբանություն խմբագրել

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *k՛lus-ri-՝ *k՛leu- «լսել» արմատից՝ «լսող-լուռ» զարգացմամբ. հմմտ. հին իսլանդերեն hijōt «ունկնդրում, հանդարտություն, լռություն»։

Ածական

անխոս կերպով, առանց ձայն հանելու ◆ Երիտասարդները լուռ իրար նայեցին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
շատ չխոսող, լռակյաց ◆ Լուռ ու հանգիստ մարդ է։
լռությամբ պարուրված, անաղմուկ, ուր` երբ լռություն է տիրում ◆ Լուռ, մարմարակերտ դամբանին խորեն հանճարի աչքերն անքույթ կը նային։ (Միսաք Մեծարենց) ◆ Եվ երբ երեկոյան հանդարտիկ ու լուռ սարերից իջնում խավարն է պատում նրա բայաթին ողբում է տխուր։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Դու ապրում ես լուռ ափերում այն մենավոր։ (Ավետիք Իսահակյան)
(փխբ․) չդրսևորվող, արտաքուստ չարտահայտվող, խաղաղ ◆ Լուռ վիշտը կրծում է նրա սիրտը։ ◆ Նշենին … ժպտում էր լուռ արբունքի դողից։ Վահագն Դավթյան
(փխբ․) անշարժ, անշշուկ ◆ Ծառերը կանգնած են լուռ:
խոսքով չարտահայտվող, առանց ասելու հասկացվող` իմացվող` կատարվող ◆ Լուռ պայքարը շարունակվում էր։
անտրտունջ, անմռունչ ◆ Նա լուռ ստանում էր ամեն վիրավորանք ու նեղություն։

Հոմանիշներ խմբագրել

անձայն, անխոս, անխոսք, անշշուկ, անշշունջ անաղմուկ, անբառ, անբարբառ, լռելյայն, անճառ (բնստ․), լռակյաց, լռիկ, լռին, լռամած, անմարդաձայն, լռավետ, գլխիկոր (փխբ․), (ժղ․)` լռին, սուսուփուս, լուռումունջ, լուռ-մունջ, լուռ-լուռ, լուռ-մուռ, լեզուն առամների տակ, (գվռ․) լռիկ-մնջիկ, սուսիկ-փուսիկ, լուռ ու մուռ
անմռունչ, անտրտունջ

Արտահայտություններ խմբագրել

լուռ մնալ` կենալ
1. չխոսել, չաղմկել ◆ Լուռ լացեք այնտեղ, - հրամայական շեշտով գոչեց մի սեպուհ։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Լուռ մնա, ինչ ես այդքան խոսում։
2. լաց չլինել ◆ Լուռ կաց, ինչ ես լալիս Հովհաննես Թումանյան
3. գաղտնիքը պահել, ոչ ոքի չհայտնել
4. համբերել, հանդուրժել

Բաղադրյալ բառեր
լուռ-լուռ լուռ-մունջ լուռումունջ լուռումունջություն լռախոհ լռական լռակաց լռակեցություն լռակյաց լռակյացություն լռահավ լռաձայն լռամած լռանիստ լռապահ լռապահություն լռասեր լռասիրություն լռավետ լռարան լռել լռալյայն լռելություն լռեցնել լռիկ լռիկ-մնջիկ լռին լռկվել լռորեն լռություն լռում աստղալուռ ահեղալուռ հավերժալուռ անլուռ

Թարգմանություններ խմբագրել

անխոս, առանց աղմուկի
անգլերեն՝ tacit, still, soundless, whist, inarticulate, dumb, speechless գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ молчаливый (ru) ‎(molčalivyj), безмолвный (ru) ‎(bezmolvnyj) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

լուռ կերպով
անգլերեն՝ tacit, still, soundless, whist, inarticulate, dumb, speechless գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ молча (ru) ‎(molča), молчаливо (ru) ‎(molčalivo), безмолвно (ru) ‎(bezmolvno) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ խմբագրել

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։