փայլ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pʰɑjl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ փայլ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հնդեվրոպական՝ *sphel-` *phel- «փայլել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն phalgú «փայլուն», գերմաներեն flinkern «փայլել», լատիներեն splendeo «փայլել»։
Գոյական
- վառ՝ պայծառ լույս, ճաճանչ, շող
- մետաղներից՝ ապակուց և այլ անդրադարձող լույսի ցոլք
- զանազան նյութերի ցոլացիկ մակերեսի պսպղունությունը՝ պսպղալը ◆ Օձիքը թավշապատ կկարծվեր յուղոտ ըլլալու փայլեն: Տիգրան Կամսարական
- աչքերի՝ դեմքի պայծառ արտահայտություն, պայծառություն ◆ Խորունկ աչքերի փայլը կախարդական հմայք ուներ իր մեջ։ ԲՔ
- որևէ բուռն զգացման՝ ապրումի արտահայտություն դեմքի վրա՝ հայացքի մեջ և այլն ◆ Աղոտ լույսը դեմքին ընկած ցուցնում է փայլ անհուսության։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (փխբ․) շուք, փառահեղություն, պերճություն ◆ Կազմեցին մի ստվար խումբ, որ փայլ պիտի տար հայրապետական գնացքին։ (Մուրացան)
- (փխբ․) տաղանդի՝ ընդունակության և այլնի բուռն դրսևորում՝ փայլատակում ◆ Երգիչն իր տաղանդի փայլով շշմեցրեց շատերին։
- (փխբ․) հռչակ, համբավ ◆ Այնտեղ փայլը փառքիդ կբորբոքվի։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (փխբ․) իր միջավայրում արժանիքներով՝ ձիրքով՝ բարեմասնություններով աչքի ընկնող՝ բոլորին գերազանցող մարդ ◆ Երեք տարի է, որ ինքն ալ փայլ մը եղած էր և ուրիշներուն փայլը կավելցներ։ (Արփիար Արփիարյան)
- (փխբ․) արտաքին կերպարանք՝ տեսք՝ բնույթ ◆ Տառապանքը քեզ հետ՝ քաղցր հուշ, և խոսքերը՝ խորհուրդ կդառնան, կհագնեն ուրիշ փայլ: (Վահան Տերյան)
- (փխբ․) փառք, փառավորություն ◆ Երգում է փայլը նրա հաղթության և մաղթում է կյանք։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (փխբ․) որևէ միջավայրի՝ խավի ընտիր մարդիկ, ընտրանի ◆ Երկրի ամբողջ փայլը նրանց հետ է։ Լ
Հոմանիշներ
խմբագրել- շող, շողք, ցոլ, ցոլք, ճաճանց, լույս, պաղպաջ, շողյուն, փայլփլոց, փայլկտուք, (արևմտհ․) փայլյուն, նշող, նշողյուն, (հնց․) (բնստ․) փայլք, փաղփ, փաղփյուն, փաղփաղյուն, (արևմտհ․) պլպլոց, պլպլյուն, շափաղ, (հնց․) (հզվդ․) փայլմունք, փայլփլմունք, փայլփլանք, փայլանք, փելք
- փայլունություն
- պայծառություն, փայլունություն
- տե՛ս շուք
- տե՛ս փայլատակում
- տե՛ս հռչակ
- տե՛ս փառք
- տե՛ս ընտրանի
- տե՛ս պատիվ
- (նորբ․) 1.ճանչ 2.շքեղություն
Արտահայտություններ
խմբագրել- փայլ տալ
- փայլեցնել, փայլուն դարձնել
- վեհություն՝ վսեմություն հաղորդել, շուք տալ
Հոլովում |
Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
---|---|---|
Ուղղ. | փայլ(ը) | փայլեր(ը) |
Սեռ. | փայլի | փայլերի |
Տր. | փայլի(ն) | փայլերի(ն) |
Հայց. | փայլը(ը) | փայլեր(ը) |
Բաց. | փայլից | փայլերից |
Գործ. | փայլով | փայլերով |
Ներգ. | փայլում | փայլերում |
Թարգմանություններ | |
|
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։