գալ

• ՄՀԱ՝ [ɡɑl]

վանկեր՝ գալ 

Հայերեն

Ստուգաբանություն

• Երևի թե ծագել է բնիկ հնդեվրոպական լեզու * wā- արմատից, որը բոլոր այլ տեղերում կորած է, բայց * dh--ով առաջացած * wādհ- ձևն են ներկայացնում լատիներեն՝ vādere ‎(«գնալ»), vado ‎(«ջրի հոսքով անցնել»), vadum ‎(«հուն»), հին իսլանդերեն vaδa, oδ, անգլերեն՝ wade, գերմաներեն՝ waden և այլն։
• < гал < իտալացի ֆիզիկոս և աստղագետ Գալիլեո Գալիլիեի (1564-1642) անունից

Բայ

1. ոտքով կամ փոխադրական միջոցով շարժվել, փոխադրվել տեղափոխվել դեպի խոսողի կողմը կամ խոսակցի գտնված տեղը, ուղղությունը ◆ Նա գալիս է Երևան։ ◆ Ինչո՞ւ մենակ եկար, – հարցրեց նա վազելով պատշգամբ։ (Շիրվանզադե)
2. շարժվել դեպի խոսողի կամ խոսակցի ուղղությունը ◆ Գնդակը գալիս է դեպի քեզ։ ◆ Քո զավակները կռվից հաղթանակով եկան տուն։ Սար.
3. ժամանել, տեղ հասնել ◆ Գնացքը գալիս է, եկավ: ◆ Գնացքը ո՞ր ժամին է գալիս Մոսկվայից։ (Շիրվանզադե)
4. հասնել, ժամը, ժամանակը վրա հասնել, ժամանակն սկսվել ◆ Ազատության ժամը եկավ։
5. հաճախել, այցելել ◆ Ամեն երկուշաբթի նա գալիս էր սիմֆոնիկ համերգ։ ◆ Չորս ամսից հետ, բացակայող գործակատարն սկսեց աշխատանքի գալ: (Անահիտ Սահինյան)
6. տեղալ ◆ Անձրև, ձյուն է գալիս։ ◆ Ձյունը գալիս էր, և գարնան ոչ մի նշան չէր երևում։ (Ակսել Բակունց)
7. հոտառությանը հասնել ◆ Վարդի հոտ է գալիս։
8. հասնել, հանգել մի բանի (համաձայնության, եզրակացության) ◆ Ես այս մասին շատ եմ խորհել և եկել եմ այս հետևության։ Ստեփան Զորյան
9. առաքումով փոխադրվել, տեղափոխվել, ուղարկվելով հասնել ◆ Դու խորամանկ ես խելացի. դու քաջ գիտես, որ ձեզանից եկած իրերն իսկ աննշան նայում են կախարդիչ քո աչքերով։ (Նաիրի Զարյան) ◆ Ոչ այդ և ոչ հետևյալ օրը ոչ պատասխան եկավ Բազենյանից և ոչ ինքն երևաց։ (Նար-Դոս)
10. զանգվածորեն շարժվել ◆ Սարից եկող հեղեղը մի գիշեր կսրբի Աքարը։ (Ակսել Բակունց)
11. միմյանց հաջորդելով շարժվել, ընթանալ, հաջորդել ◆ Փոխարինողների փոխարինողներն են գալիս։
12. ուղղված, ձգված, տարածված լինել դեպի խոսողիկամ խոսակցի ուղղությունը, կողմը, տեղը ◆ Ճանապարհը գալիս է դեպի գյուղի աջակողմյան զառիթափը։ ◆ Հրահատը… սենյակի լուսամուտից հաճախ նայում էր Բղական եկող բոլոր ճանապարհներին։ Ստեփան Զորյան
13. բարերար ազդեցություն ունենալ, նպաստավոր լինել ◆ Այստեղի օդը գալիս է նրան։
14. Ղազախ՝ հարմար, համապատասխան լինել, պատշաճել, սազել ◆ Կոշիկը ոտքին լավ է գալիս։ ◆ Աս ատոր չի գար: (Կարապետ Գաբիկյան)
15. լսողությանը հասնել, լսվել, ստացվել, տարածվել ◆ Երգի ձայն է գալիս ◆ Ճակատից լավ լուրեր են գալիս։
16. բաժին ընկնել, հասնել, ստացվել ◆ Աշխօրին 3 կգ ցորեն է գալիս։ ◆ Եկամուտը բաժանեցին՝ ամեն մեկին 5000 դրամ եկավ։
17. ստացվել, գանձվել (տոկոս, օգուտ) ◆ Բայց թող մի ես էլ քո ասած ձևով հաշվեմ ու տեսնեմ, թե արդյո՞ք մանեթին հինգ կոպեկ է գալի՞, թե ավել։ (Մուրացան)
18. պատահել, վրա հասնել, տեղի ունենալ ◆ Այսինչ փորձանք, աղետ եկավ։ ◆ Բայը հանգիստ մնա, կգա ժամանակ, —Կանցնե՚ խավարը մոլեռանդության։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
19. աճել, բուսնել ◆ Մորուքը եկել է։
20. լինել, հանդիսանալ ◆ Նա իմ քեռու թոռն է գալիս։
21. բխել, ծորել ◆ Կարած տեղից արյուն է գալիս։ ◆ Քթից արյուն եկավ: (Ակսել Բակունց)
22. արշավանքի, կռվի ելնել, հարձակվել ◆ Նադիր Շահը զորք հավաքեց… եկավ Թմկա բերդը պատեց։ Հովհաննես Թումանյան
23. վերաբերել ◆ Հենց որ խոսքը գալիս էր տղային, մայրն սկսում էր լուռ արտասվել։ ◆ Եթե հարցը գալիս էր ապստամբության, նրա աչքերը լայնանում էին, ոտքի էր կանգնում և բռունցքը ճոճում։ (Ակսել Բակունց)
24. հայտնվել, պատկերանալ, երևալ ◆ Ինչ տեսիլներ ասես չէին գալիս նրա բորբոքված երևակայության մեջ։ ◆ Ազգեր են եկել, ազգեր գնացել։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Անցյալի հուշերի հետ մի կերպար էր գալիս նրա առաջ, որը անջնջելի հետք էր թողել իր սրտում։ Ար.
25. տրվել, շնորհվել ◆ Կաշխատես, ղեկավարների աչքը կմտնես, և կոչումները, պաշտոնը կգան հա կգան։
26. իջնել, քայլ անել (խաղերի մեջ) ◆ Խաչի թագավո՞րն ես եկել։ ◆ Ինձնից հետո դու ես, տեսնենք ի՞նչ ես գալիս մեկանո՞ց։
27. անդրադառնալ, դառնալ, անցնել մի բանի ◆ Այժմ գանք այն հարցին… ◆ Հյուսիսի ցուրտ կլիման չէր եկել խեղճ աղջկան, ծանրապես հիվանդացել էր։ (Ավետիք Իսահակյան)
28. Պոլիս՝ մի բան անելու ներքին մղում, ցանկություն, պահանջ զգալ, մի բան անելու տրամադիր լինել (քնելը, ուտելը, պարելը) ◆ Պատռելս կուգա: (Հրաչյա Աճառյան)
29. իբրև միադիմի բայ (հաջողություն ունենալ, հաջողակ լինել) ◆ Բախտն այդ գիշեր դավաճանում էր նրան…–Պակասացրու, –– դարձավ Միքայելը Մելքոնին, — տեսնում ես չի գալիս, թուղթը դիմադրություն չի սիրում։ (Շիրվանզադե)
30. հրամայականը` ե՛կ (արի), եկե՛ք գործածվում է որպես եղանակավորող բառ` արտահայտելով հորդորանք ◆ Եկեք պայմանավորվենք, որ դասարանում երբեք սուտ չենք խոսելու։ (Գարեգին Սևունց)
31. կազմում է բազմաթիվ հարադրական բայեր, կատարելով օժանդակ բայի դեր
32. ժողովրդական լեզվում անորոշ դերբայը, գալ, գործածվում է որպես ածական, գալիք, եկող, առաջիկա ◆ Գալ օրերին թող քար կտրած և ամայի ձեզ տեսնեն։ (Լ. Ուլանդ)
33. Ալաշկերտ՝ ցորենի՝ հացահատիկի հասնելը, լավ բերք տալը
34. Արարատյան, Ղարաբաղ, Նոր Նախիջևան, Եվդոկիա՝ խմորի թթվելը՝ հասնելը ◆ Գնա մի տես խմորն եկել ա, թե չէ։ (Տիգրան Նավասարդյան)
35. արագության միավոր՝ 1սմ/վ²
36. (կնչ․)

Հոմանիշներ

1. ժամանել, հասնել, տեղ հասնել, վրա հասնել, այցելել, շնորհ բերել, ներկայանալ, հայտնվել
2. տեղալ (անձրև, ձյուն)

Արտահայտություններ

1. վազ գալ` անցնել
2. աշխարհ գալ
3. աչքին գալ
4. առաջ գալ
5. ասպարեզ գալ
6. ափսոս գալ
7. բերանին գալ
8. գիտակցության գալ
9. գլխին գալ
10. գլուխ գալ
11. գրազ գալ
12. դարձի գալ
13. դեմ գնալ
14. դուռը գնալ
15. դուր գալ
16. դուրս գալ
17. եռ գալ
18. երևան գալ
19. եփ գալ
20. թրև գալ
21. իրար գալ
22. խելքի գալ
23. խմորը գալ
24. ծառս գալ
25. ծունկի գալ
26. կաշվից դուրս գալ
27. կծիկ գալ
28. կուչ գալ
29. հախից գալ
30. հանդես գալ
31. հավատի գալ
32. հոգին դուրս գալ
33. հոտ գալ
34. ձայն գալ
35. ձեռքից ամեն ինչ գալ
36. ճանապարհի գալ
37. ման գալ
38. մեղա գալ
39. մեղք գալ
40. մեջ տեղ գալ
41. միտքը գալ
42. մոտ՝ մոտիկ գալ
43. շաղ գալ
44. շարքից դուրս գալ
45. շուռ գալ
46. պար գալ
47. պարտքի տակից դուրս գալ
48. պետք գալ
49. պոկ գալ
50. պտույտ գալ
51. ջանը դուրս գալ
52. վեր գալ
53. վրա գալ
54. տեղը որ գա
55. ցած գալ
56. ցրիվ գալ
57. ուժի գալ
58. ուշքի գալ
59. փուլ գալ
60. քարշ գալ
61. քոր գալ
62. տե՛ս ծորել
63. տե՛ս երևալ, պատկերանալ

Խոնարհում

Անորոշ դերբայ գալ Ենթակայական դերբայ եկող Հարակատար դերբայ եկած Համակատար դերբայ գալիս Անկատար դերբայ Վաղակատար դերբայ եկել Ապակատար դերբայ գալու Ժխտական դերբայ գա անձ եզակի հոգակի առաջին երկրորդ երրորդ առաջին երկրորդ երրորդ Սահմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Անկատար ներկա գալիս եմ գալիս ես գալիս է գալիս ենք գալիս եք գալիս են Անկատար անցյալ գալիս էի գալիս էիր գալիս էր գալիս էինք գալիս էիք գալիս էին Ապակատար ներկա գալու եմ գալու ես գալու է գալու ենք գալու եք գալու են Ապակատար անցյալ գալու էի գալու էիր գալու էր գալու էինք գալու էիք գալու էին Վաղակատար ներկա եկել եմ եկել ես եկել է եկել ենք եկել եք եկել են Վաղակատար անցյալ եկել էի եկել էիր եկել էր եկել էինք եկել էիք եկել էին Անցյալ կատարյալ եկա եկար եկավ եկանք եկաք եկան Ըղձական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի գամ գաս գա գանք գաք գան Անցյալի ապառնի գայի գայիր գար գայինք գայիք գային Պայմանական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի կգամ կգաս կգա կգանք կգաք կգան Անցյալի ապառնի կգայի կգայիր կգար կգայինք կգայիք կգային Հարկադրական եղանակ ես դու նա մենք դուք նրանք Ապառնի պիտի գամ պիտի գաս պիտի գա պիտի գանք պիտի գաք պիտի գան Անցյալի ապառնի պիտի գայի պիտի գայիր պիտի գար պիտի գայինք պիտի գայիք պիտի գային Հրամայական եղանակ դու դուք Ապառնի ե՛կ եկե՛ք

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ come, arrive, haunt ռուսերեն՝ приходить (ru) ‎(prixoditʹ), ходить (ru) ‎(xoditʹ), идти (ru) ‎(idti)

գալ2

Ածական

1. (բրբ․) Արարատյան, Մուշ, Կարին, Պարտիզակ, Ղազախ՝ գալիք, առաջիկա, եկող ◆ Դպիրը դարեր առաջ խուցի կիսախավարում արտադրել է, ծաղկանկարել, համոզված, որ գալ սերունդը փոշեպատ մատյանի մեջ որոնելու է դարերի մոռացված անցուդարձը։ (Ակսել Բակունց)

գալ3

Գոյական

1. (բրբ․) Արարատյան, Մուշ, Կարին, Սասուն, Վան, Սեբաստիա, Խոտուրջուր՝ բանջարի հյուս (ավելուկ և այլն) ◆ Հորթի ճակատը և պարանոցը զուգված էին լեռնային սավդուկների կապտավուն գալերով: Խաչիկ Դաշտենց ◆ Գնա մի գալ ավելուկ բեր։ Սահակ Ամատունի
2. մտնելու համար պատրաստած՝ ոլորած բամբակ

գալ4

1. տե՛ս գել

գալ5

1. Նոր Ջուղա՝ ծույլ, անընդունակ ◆ Աս տղան ժատ գալ է։ (Ձեռագիր)

գալ6

1. (կնչ․) բույսի տարբեր մասերում հյուսվածքների աննորմալ աճի հետևանքով առաջացած տարբեր ձևի և մեծության գոյացումներ

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Աշոտ Հայրապետյան, Օտար բառերի բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «հեղինակային հրատարակություն», 2011 — 643 էջ։
• Ժ․ Հ․ Վարդանյան, Հ․ Յա․ Սայադյան, Անտառագիտական և կանաչապատման տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Երևան, «ՀՀ ԳԱԱ բուսաբանական ինստիտուտի հրատարակչություն», 2008 — 338 էջ։