սահման
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [sɑhˈmɑn]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ սահման
վանկեր՝ սահ•ման
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնիկ հայկական բառ
Գոյական
- իրար կից՝ հարևան շրջանների՝ տիրույթների՝ կալվածքների և այլնի սահմանաբաժան գիծը ◆ Այգու՝ շրջանի՝ նահանգի սահման:
- հարևան տերությունների տարածությունները կամ ջրերը սահմանաբաժանող գիծը, սահմանագիծ ◆ Պետական սահման:
- որևէ բանի թույլատրելի չափ՝ նորմա (քանակ, մեծություն, տարողություն և այլն) ◆ Երկու հարյուր կիլոմետրը այս մեքենայի ծայրահեղ արագության սահմանն է։
- (առավելապես՝ հոգնակի) մատույցներ, որևէ տեղի՝ վայրի մոտակայքը ◆ Թշնամին մոտենում էր քաղաքի սահմաններին: ◆ Քաղաքի սահմանին մոտենալուց ժողովուրդն արդեն զորախումբը շրջապատեց։ (Մուրացան)
- (առավելապես՝ հոգնակի) որևէ սահմանագծից ներս գտնվող տարածություն՝ վայր ◆ - Էս քանի՞ ժամ է, որ երևացել ես մեր սահմաններում ու չես ներկայացել մեզ; (Ակսել Բակունց)
- չափ, թույլատրելի՝ տանելի՝ հանդուրժելի աստիճան ◆ Կատակի՛ր, բայց սահմանը մի՛ անցիր;
- վարմունքի՝ վերաբերմունքի՝ վարքագծի որոշակի շրջանակներ, որոնք ընդունելի կամ թույլատրելի են պաշտոնի՝ կոչման՝ բարոյական նորմաների և այլ տեսակետից ◆ Նա աշխատում Էր մնալ պաշտոնական լրջության սահմաններում: ◆ Կեսօրին խնջույքը հանդարտ էր և պատշաճի սահմաններում: ՍԶ
- (առավելապես՝ հոգնակի) որևէ բանի մոտավոր չափը՝ քանակը՝ ծավալը և այլն ◆ Մարիամը մոտ քառասուն տարեկան էր, իսկ Զարուհին՝ քսանհինգի սահմաններում: (Նաիրի Զարյան)
- որևէ բանի վերջը՝ ծայրը, վերջ, եզր ◆ Ծով Էր կարծես, որ սկիզբ ու սահման չունի։ Եղիշե Չարենց
- որևէ գործողության՝ երևույթի և այլնի տարածման՝ ընդգրկման՝ տևողության և այլնի հնարավոր աստիճանը ◆ Ամեն բան երկրում ունի իր սահմանը, որտեղից նա ետ է նահանջում։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Մտածության համար սահման որոշելն անկարելի է։ (Մուրացան)
- որևէ բան շրջափակող՝ շրջագծող օղակ՝ շղթա՝ գիծ, որևէ բանի գրաված տարածության սահմանագիծը ◆ Մի րոպե անց ամենքն արդեն կրակի սահմաններից դուրս էին։ (Շիրվանզադե)
- երկու հակադիր վիճակների՝ երևույթների և այլնի սահմանաբաժան կետը՝ վիճակը, երկու վիճակների՝ երևույթների միջակա կետ ◆ Քնի և երազի սահմանում նորից երևաց տիկին Էլոիզը։ (Ակսել Բակունց)
- ծայրամաս, ծայրագավառ ◆ Ժողովուրդը դիմում էր այդ քադաքը Հայաստանի հեռավոր սահմաններից: (Մուրացան)
- որևէ տարածության՝ վայրի և այլնի սկիզբը, այն կետը՝ գիծը՝ աստիճանը, որից սկսվում է մի տարածություն՝ երևույթ և այլն ◆ Եկավ հասավ դալար մի դաշտ… - Ահա սահմանն անմատչելի կախարդական աշխարհի։ Հովհաննես Թումանյան
- (հնց․) սահմանում
- (մաթ.) հաստատուն մեծություն, որին անսահմանորեն մոտարկվում է մի այլ փոփոխական՝ մեծություն, ըստ որում նրանց տարբերությունը ձգտում է զրոյի
- (միգ․) երկու պետությունների ցամաքային տարածքները կամ ծովային գոտիները կամ պետության առանձին մասերն իրարից առանձնացնող գիծ
- տե՛ս նաև կանաչ սահման
- (պաշտանվ․) պետության տարածքի եզրը (շրջանակը) որոշող գիծը և այդ գծով անցնող ուղղածիգ հարթությունը, պետության ինքնիշխանության գործողության տարածական եզրը՝ շրջանակը
- (դիվ․) պետության տարածքի ցամաքային, օդային և ջրային, եզրագծերը։ ահմանները հարևան երկրների միջև որոշվում են համաձայնագրերի հիման վրա
Հոմանիշներ
խմբագրել- սահմանագիծ
- բնագիծ
- չափ, նորմա
- ծայր, եզր
- տե՛ս վերջ, վախճան
- տե՛ս եզրագիծ, վերջնագիծ
- տե՛ս կոպար
- տե՛ս անջրպետ
- տե՛ս ծայրագավառ, ծայրամաս
Արտահայտություններ
խմբագրել- սահման գցել
- սահման որոշել՝ նշանակել
- սահմանափակել
- սահման որոշել՝ նշանակել
- սահմանանիշ դնել
- սահմանազատել, անջրպետել, բաժանել
- սահմանափակել, չափավորել, զսպել
- սահման ունենալ
- վերջ՝ ծայր ունենալ
- չափ ունենալ
- սահմանն անցնել
- երկրի սահմանը խախտելով այլ երկիր անցնել՝ գնալ
- սահմանը խախտել
- չափից անցնել, ընդունված՝ թույլատրելի նորմաներից՝ շրջանակներից դուրս գալ
| Հոլովում |
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
|---|---|---|
| Ուղղ. | սահման(ը) | սահմաններ(ը) |
| Սեռ. | սահմանի | սահմանների |
| Տր. | սահմանի(ն) | սահմանների(ն) |
| Հայց. | սահման(ը) | սահմաններ(ը) |
| Բաց. | սահմանից | սահմաններից |
| Գործ. | սահմանով | սահմաններով |
| Ներգ. | սահմանում | սահմաններում |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Միգրացիայի ոլորտի տերմինների բառարան, Գյումրի, «Միգրացիայի Միջազգային Կազմակերպություն», 2013 — 175 էջ։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
- Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։
- Լիլիթ Թութխալյան, Դիվանագիտական տերմինների և հապավումների բառարան (Տիգրան Մեծ), Երևան, 2004 — 56 էջ։