ահ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑh]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ ահ
ահ1 խմբագրել
Ստուգաբանություն խմբագրել
Փոխառություն իրանական աղբյուրից. հմմտ. միջին պարսկերեն āhr (’hl), մանիքեական պարսկերեն ’hr’s’d «վախեցած, զարհուրած»։
Գոյական խմբագրել
- վախ, երկյուղ, վտանգ ◆ Նաիրյան վերջին գուսանի ոգին էր ահից թպրտում։ Եղիշե Չարենց
- վախի զգացում, տագնապ ◆ Թող ստրկության մռայլ գիշեր ահ չբերե քո սրտին։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- մեծ պատկառանք՝ ակնածություն
- (աստղգ․) Մարսի երկու արբանյակներից մեկը (Ֆոբոս)
- (գվռ․) երկյուղ ազդող բան
- Արաբկիր՝ անեծք
Հոմանիշներ խմբագրել
- վախ, երկյուղ, սարսափ, ահուդող, ահուսարսափ, վախուդող, սոսկում, զարհուրանք, ահաբեկություն, սարսուռ (փխբ․), զարզանդ, (հնց․) զահանդանք, զանգիտանք, զանգիտություն, խեթ, պակ, պակուցում, խստմնում, տատամսություն, (գվռ․)՝ սրտադող, պահպոհ, պահ, լարզ, վզվզուկ
Արտահայտություններ խմբագրել
- ահ ազդել - ահ պատճառել, ահ առթել, ահ գցել
- Խոտուրջուր՝ ահ անել, ահ էնել, ունենալ - վախեցնել, վախենալ, երկյուղ կրել ◆ Տղին ահ էրա, մահ մի էնե։ (Մ․Հաճյան)
- ահ առնել - զարհուրել, սարսափել ◆ Ծանր է շնչում հովիվն ահ առած: Հովհաննես Թումանյան
- ահ գցել՝ ձգել (քցել) - երկյուղ տարածել, ահաբեկել
- ահ ընկնել (սիրտը, մարմինը) - ահաբեկվել ◆ Էստեղ մի անտեր ահ ընկավ սիրտս։ Հովհաննես Թումանյան
- ահ տալ - վախեցնել, սպառնալ ◆ Ահ տուր, որ չարություն չանի։ Սահակ Ամատունի
- ահ ու դող, ահ ու վախ - սարսափ ◆ Ակուռեցին… ահ ու դողով հարցրեց։ (Ակսել Բակունց) ◆ Էս որ տեսավ Մսրա բանակ, Ջուր կտրվեց ահ ու վախից: Հովհաննես Թումանյան ◆ Էլ ահ ու դող չունեի, ուզածս արել էի, մեղքս գործել։ (Խաչատուր Աբովյան)
- ահը սիրտն առնել, կալնել - սիրտն ահ ընկնել, վախենալ, երկյուղ զգալ ◆ Ահը սիրտս կալավ, ասում էի՝ հիմար մաշկակար, ինչի՞ տեր ես, որ կնիկ ուզեցիր։ (Սարգիս Քամալյան) ◆ Էստեղ մի անտեր ահ ընկավ սիրտըս։ Հովհաննես Թումանյան
- ահը վեր է քան մահը - ահը մահից սարսափելի է
- ահ քաշել - երկյուղ զգալ, վախենալ ◆ Դավիթը քաջ է, ումնի՞ց ահ քաշի, թող թեկուզ առյուծ պատահի նրան, կխեղճացնի, ինչպես մի գառան։ Լևոն Միրիջանյան
- ահը սրտեն, ամոթը երեսեն - ահ ու ամոթ չունեցող, անամոթ
- ահը վեր է, քան մահը - ահը մահից զորեղ է
- ահի տարին ի՞նչ էր, թե մահի տարին ինչ լինի - մարդը որ լիության ժամանակ վատ է եղել, նեղ վիճակում ավելի սոսկալի կլինի
- Մուշ, Ուրմիա՝ ահ ու զարզանդ - ուժեղ վախ ◆ Մրրիկը կատաղաբար մռնչում էր սոսկալի, ահ ու զարզանդ վեր բերում։ (Րաֆֆի)
- ահ ու դողը ջանն առնել, ընկնել - երկյուղից դողալ, սարսափահար լինել ◆ Օձը կողքից անցավ, ահ ու դողը ջանն առավ։ Սահակ Ամատունի
- ահ ու սարսափ - սաստիկ վախ ◆ Այնտեղ ամենն էլ ահ ու սարսափի մեջ էին։ (Ղազարոս Աղայան) ◆ Ահ ու սարսափը այնպես էր տիրել խեղճերին, որ նույնիսկ խոսածները չէին հասկանում։ (Մուրացան)
- ահ ու փախ - երկյուղ ու փախուստ ◆ Ահ ու փախի ժամանակ նրանք ապաստանել են այս տեղերը։ Հովհաննես Թումանյան
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ահ(ը) | ահեր(ը) |
| Սեռ. | ահի | ահերի |
| Տր. | ահի(ն) | ահերի(ն) |
| Հայց. | ահ(ը) | ահեր(ը) |
| Բաց. | ահից | ահերից |
| Գործ. | ահով | ահերով |
| Ներգ. | ահում | ահերում |
| Թարգմանություններ | |
| |
ահ2 խմբագրել
Ստուգաբանություն խմբագրել
Ձայնարկություն խմբագրել
- վշտի՝ ցավի բացականչություն ◆ Ահ խեղճ թռչուն, այդ դալկահար գրկին մեջ Աշնանային ցուրտ լռության՝ կմարի։ (Դանիել Վարուժան)
- զարմանքի բացականչություն
- արհամարհանքի բացականչություն
- ուրախության բացականչություն ◆ Ահ, շատ ուրախ եմ, որ ձեզ հանդիպեցի։ Ստեփան Զորյան
- ըղձանքի՝ ցանկության բացականչություն
- անտարբերության բացականչություն
Հոմանիշներ խմբագրել
Արտահայտություններ խմբագրել
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ խմբագրել
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։