ուխտ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [uχt]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ուխտ
վանկեր՝ ուխտ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԻրանական աղբյուրներում՝ *uxt. հմմտ. ավ. uxti «խոսք, ասված բան»։
Գոյական
- որևէ բան անելու կամ չանելու նվիրականացված խոստում՝ որպես անխախտելի պարտավորություն ◆ Մենք ուխտ ունենք՝ միշտ դեպի լույս, Ու գնում ենք մեր ճամփով։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Ինչպե՞ս կարող եմ դրժել իմ խոսքը, իմ ուխտը: (Նար-Դոս)
- պատգամ, պատվիրան, որպես անխախտ հանձնարարություն՝ պատվեր, հայտնվող կամք՝ ցանկություն
- փոխադարձ համաձայնության դաշինք ◆ Գագիկ թագավորը բարեկամության և միության ուխտ հաստատեց, գրելով այդ առթիվ դաշնագիրը։ (Մուրացան)
- որևէ ընդհանուր պարտավորությամբ իրար հետ միավորված մարդկանց խումբ
- կրոնական միաբանություն ◆ Այստեղ գործում էին բոլորովին այլ ուխտի կրոնավորներ։ (Րաֆֆի) ◆ Այս ու այն կողմերը փախած կամ տարագիր եղած առաջնորդներն ու միաբանները նորեն դարձան դեպի իրենց ուխտերը: (Մուրացան)
- այդպիսի միաբանության հաստատությունը, վանք ◆ Միաբանել ենք մի ուխտի մեջ և պատրաստվում ենք պատերազմի, եթե բանը հասնի դրան։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Մի խումբ երիտասարդ զինվորներ խնդրեցին իրենց ընդունել ուխտի մեջ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- (կրոն․) Կտակարան (Նոր, Հին) ◆ Նոր ուխտի պատմությունը ավանդված է ավետարաններում և առաքյալնների թղթերում։ (Ստ. Մալխասյան)
- (հնց․) ուխտավայր, սրբավայր ◆ «Հաջի» մականունը ստացել էր նա այն պատճառով, որ երկու անգամ Ս. Երուսաղեմ ուխտ էր գնացել։ (Րաֆֆի) ◆ Էրված սրտով եկել եմ ուխտ: Պարույր Սևակ
- ուխտագնացություն ◆ Մուղնու ուխտը լինում է սեպտեմբերի վերջին։ ◆ Հազար մարդ էր անցնում Կատարի ուխտի օրը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Միտն էր գալիս ժամերգությունն ուխտի օրերին։(Ակսել Բակունց)
- (եկեղ․) որևէ սրբի տոն, որ ուխտի գնալու հատուկ օր է համարվում
- (պաշտանվ․) վանական միաբանություն, կրոնաասպետական միաբանություն
Հոմանիշներ
խմբագրել- երդում, խոստում
- պատգամ, պատվիրան
- դաշինք, համաձայնություն, փոխհամաձայնություն, ուխտադրություն, դաշնադրություն, պայմանադրություն, դաշն (հնց․), ղավլ, (հզվդ․) (կրոն․) եղբայրություն, միաբանություն
- կտակարան (Հին, Նոր)
- տե՛ս ուխտավայր, սրբավայր
- տե՛ս վանք, մենաստան
- տե՛ս ուխտագնացություն
- տե՛ս սրբատոն
Արտահայտություններ
խմբագրել- ուխտ անել - ուխտել
- ուխտ գնալ - որևէ ցանկությամբ ուխտավայր գնալ, ուխտավայր այցելել
- ուխտ գլխին խռով մնա - ուխտադրժության համար պատժվի
- ուխտը կատար - ուխտը կատարվի
- ուխտ կապել
- ուխտել
- համաձայնություն՝ միասնական վճիռ կայացնել, դաշինք կապել
- ուխտով կապվել - անխզելի միաբանությամբ՝ դաշինքով իրար հետ կապվել, միանալ
| Հոլովում |
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
|---|---|---|
| Ուղղ. | ուխտ | ուխտեր(ը) |
| Սեռ. | ուխտի | ուխտերի |
| Տր. | ուխտի(ն) | ուխտերի(ն) |
| Հայց. | ուխտ(ը) | ուխտեր(ը) |
| Բաց. | ուխտից | ծովերից |
| Գործ. | ուխտով | ուխտերով |
| Ներգ. | ուխտում | ուխտերում |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
- Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։