ձայն
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [d͡zɑjn]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ձայն
վանկեր՝ ձայն
Ստուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *g՛hunii-՝ *g՛huen- «հնչել» արմատից. հմմտ. ալբաներեն že «ձայն», հին սլավոներեն zvaneti, ռուսերեն звенеть «հնչել»։
Գոյական
- մեխանիկական տատանումների ազդեցությամբ առաջացող լսողական զգացողություն, այն, ինչ որ մարդը լսում՝ ընկալում է լսողության գործարանով։
- խոսելու՝ երգելու ևն ժամանակ ձայնալարերի տատանումների շնորհիվ առաջացող լսելի հնչյուններ։
- ձայնալարերի հնչեղությունը որպես երգային արվեստի ֆիզիկական-լսողական նյութ։ Քաղցր ձայն։
- երաժշտական ստեղծագործության և նրա կատարման տարբեր հնչականությամբ եղանակներից յուրաքանչյուրը ◆ (Առաջին ձայն, երկրորդ ձայն:
- անշունչ առարկաների արձակած յուրահատուկ հնչումը ◆ Մետաղի ձայն:
- երաժշտական գործիքի արձակած հնչյուն ◆ Ջութակի ձայն:
- երգի եղանակ
- (փխբ․) խոսք ◆ Լսի՛ր, Մերուժան, մոր ձայնը (Րաֆֆի)
- (փխբ․) լուր, տեղեկություն ◆ Ականջիս մի ձայն է հասել նրա գնալու մասին։
- (փխբ․) համբավ, հռչակ
- խորհուրդ, կարծիք
- (փխբ․) արտահայտվելու՝ ելույթի իրավունք
- (փխբ․) ներքին հույզի՝ ապրումի՝ հուզմունքի թելադրանք ◆ Խղճի՝ բարկության ձայն:
- ընտրելու՝ քվեարկելու իրավունք
- քվեարկության մասնակցածների թեր կամ դեմ լինելու արտաքին արտահայտություն ◆ Թեկնածություններից մեկը 21 ձայն ստացավ, մյուսը՝ 3:
- (ֆիզ․) օդի կամ այլ տատանողական միջավայրի շարժում
- տե՛ս հնչյուն (լեզվբ․)
- տե՛ս խոնարհում
Հոմանիշներ
խմբագրել- աղաղակ աղաղակ աղմուկ ավաչ արձագանք բաբախ բաբախյուն բաբախում բառաչ բառաչյուն բացականչում բբյուն բզզյուն բզզոց բոհբոհյուն բոմբյուն բոռբոռոց բջյուն բռբռյուն գագաչյուն գանգաչյուն գանգյուն գանչյուն գարգափ գեղգեղանք գեղգեղյուն գեղգեղոց գզգզում գոթգռթոց գոչյուն գոչում գոռոց գոռում գույժ գռթգռթյուն գրդյուն դափդափյուն դափյուն դդչյուն դղրդյուն դնդչյուն դոփյուն դռնչյուն դրնդյուն դփրտուք զգայռում զկռտոց զնգյուն զռինչ զռնչյուն զռոց զրնգյուն զրնգոց էկլկլակիհ թաչյուն թառանչյուն թառաչանք թափթափյուն թզկլտոց թզկլտուք թիք-թաք թմբյռւն թնդյուն թնդոց թնծկում թոմբյուն թունթունում թրթում ժխոր լփռտուք խաղաջյուն խանչյուն խարշափ խժռտուք խշխշոց խշվրտյուն խշրտյուն խշրտոց խշրտուք խոխոջ խոխոջյուն խոշյուն խորդում խորխոլում խուլղոլրտյուն խռխռոց խռկում խռնդյուն խրխինջ խրխնջյուն խրխնջոց ծափ ծափահարություն ծլվլոց ծուղրուղու ծպտուն ծվծվոց կական կականում կաղկանձ կաղկանձյուն կայթյուն կանչ կանչյուն կանչվռտուք կառաչ կառաչանք կառաչյուն կարկաչ կարկաչյուն կափկափյուն կափկափում կափյուն կերկերոց կերկերում կլթիկ կլկլոց կկմկյուն կղկղոց կճրտոց կնձկնձոց կնչյուն կոծ կոչ կուկլուկու կուկուլիկու կոփյուն կոփյուն կչկչոց կռավոց կռինչ կռիչ կռիչք կռկռոց կռկռուք կռնոց կռնչյուն կրաս կրկջյուն կրկրոց կրճտոց կրճտում հաչյուն հաչոց հառաչ հառաչանք հեծուկ հծծյուն հնչյուն հռնդյուն հռնչյուն հևոց հևք ձայն-ծպուտ ձայն-ծպտուն ձայն-ձոր ձայն-ձուն ձայնձուկ ձգեռտ ձգռտոց ձեն ձեն-ծպուտ ձեն-ձոր ձեն-ձուն ղլղլոց ղողանջ ղողանջյուն ղունղունոց ճայթյուն ճայթք ճարճատյուն ճարճատոց ճարճատում ճզլտուք ճիկ ճիչ ճիչ ճկճկոց ճղրտյուն ճնկլթի ճողփյուն ճչյուն ճռինչ ճռճռոց ճռնչյուն ճռվող ճռվողյուն ճվանք ճվլտոց ճվլտուք ճվոց ճտճտոց մայող մայուն մլավյուն մլավոց մկկոց մնչյուն մռնչյուն մռնչյուն մրթմրթում մրմնչյուն մրմունջ մրմռոց մրմռում մրմռուք նվնվոց շաչում շառաչ շառաչյուն շլտբում շխշխոց շխրտոց շկահյուն շնկշնկոց շշնկոց շշուկ շշունջ շչյուն շչում շռինչ շռնչանի շրշյուն ոռնոց ոռնում որոտ որոտում չխկչկոց չխչխոց չյսկյուն չյսկոց պայթյուն պայթում պապաչյուն պճպճում պոռչյուն պոռպռոց պրպջյուն ջայլ սնքռտյուն սնքռտոց սոսավյուն սոսափյուն սուլոց սուլում սույլ վակում վայնասուն վանգյուն վժվժոլք վժվժոց վնգոց վնգստոց վնկվնկոց վուվու վռվտոց վրնջյուն վրնջոց տաշյուն տաշոց տզզյուն տզզոց տոփյուն տրոփյուն տրոփում տրտռուք փնչոց փնջյուն փչում փռնգտուք փռնչյուն փսփսոց փսփսուք քեքուրտ քլթքլթոց քղոց քրթմնջյուն քրքիջ քրքջյուն քրքջոց
- քվե
- երգ, եղանակ
- տեղեկություն, լուր
- տե՛ս հնչյուն
- տե՛ս բարբառ
- շունչ, շնչեղություն, հագագ
- խոսունակություն, խոսողություն
- նախադասություն
- բարբառ, ենթաբարբառ, գավառաբարբառ
- խոսելիք
- տե՛ս խոսակցություն
- ճառ, կատարում
- տե՛ս ճառ
- տե՛ս խոստում
- տե՛ս պատգամ
- տե՛ս նշանադրություն
Արտահայտություններ
խմբագրել- ձայն առնել - լսել
- տե՛ս ձայն վերձնել
- ձայն արձակել - ձայն հանել
- հնչել
- ձայն բարբառոյ յանապատի - ուշադրության չարժանացած կոչ դիմում խոսք
- ձայն բարձրանալ - ձայն լսվել
- ձայն բռնել - ձայնակցել, դեմ պահել
- ձայն ընկնել - լուր տարածվել
- ձայն խնդրել - խոսելու ելույթի իրավունք խնդրել
- ձայն ծպտուն չհանել - լուռ մնալ, ոչ մի ձայն չհանել
- ձայն հանել - խոսել, մի բան ասել
- հնչել
- որևէ բանի յուրահատուկ ձայն արձակել
- պատասխան տալ դիմողին արդարանալու, առարկելու համար
- ձայն հասնել մեկին - խոսելու կարծիք հայնտնելու իրավունք ունենալ
- ձայն ձայնի տալ - իրար ձայնակցել, միասին ձայն արձակել (վիճելիս, տալիս և այլն)
- ձայն չհանել - պապանձվել, ձայն ծպտուն չհանել
- չառարկել չընդիմանալ
- ձայն պահել - նույնն է՝ ձայն բռնել
- ձայն ստանալ - դրական քվե ստանալ
- արտահայտվելու՝ ելույթի իրավունք ստանալ
- ձայն տալ - գոչել, բղավել
- կանչել, հրավիրել
- անունը բարձրաձայն կանչել՝ կոչել (հեռվից)
- խոսել, պատասխանել
- հօգուտ մեկի՝ մի բանի քվեարկել
- ելույթի՝ արտահայտելու իրավունք տալ
- արձագանքել
- հայտարարել, հայտնել
- ձայն ունենալ - երգեցիկ՝ երգելու ախորժալի ձայնով օժտված լինել
- հեղինակություն ունենալ
- վճռական կամ խորհրդական ձայնից օգտվել
- ձայնդ անսպառ - բարեմաղթության խոսք լավ երգողին
- ձայնը բարձրացնել - խորոխտալ, սպառնագին խոսել
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Հ.Զ. Պետրոսյան, Ս.Ա. Գալստյան, Թ.Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիա», 1975 — 328 էջ։
- Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։