շունչ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ʃunt͡ʃʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ շունչ
վանկեր՝ շունչ
Ստուգաբանություն
խմբագրելԹերևս բնաձայնական կազմություն։
Գոյական
- ներշնչվող և արտաշնչվող օդ
- շնչառություն, շնչելը-արտաշնչելը
- կենդանություն, կենդանի լինելը, կենսագործությունը
- (փխբ․) որևէ բանի առաջին արտահայտությունը, դրսևորումը, երևան գալ ◆ Մատաղահաս երգչին առաջին սիրո շունչն է խանգարում։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
- (փխբ․) որևէ բանի բնորոշ հատկություն, նշան, երևույթ ◆ Իսկ այստեղ իսկական ձմռան շունչն էր (Ժիրայր Ավետիսյան)
- (փխբ․) որևէ բանի էությունը, գլխավոր բովանդակությունը, սկզբունքը, ոգի ◆ Այդ՝ լենինյան շնչով հուր բոցած որոտն էր շաչեց և ծավալվեց ամենուր։ Եղիշե Չարենց
- բուրմունք, հոտ ◆ Օդը հագեցել էր ծաղիկների անուշ շնչով: (փխբ․)
- (խսկց․) (փխբ․) ներքին զորություն, կարողություն, տոկունություն ◆ Շունչ ունի՞ , որ դեմ առ դեմ կանգնի ու վիճի հետդ։
- առտաշնրվող օդի հոսանքը, ինչպես և արտաշտչման ու (ներշնչման) ձայնը ◆ Շունչդ լսում եմ։
- շնչավոր էակ, կենդանի արարած
- իբրև հաշվելու միավոր, անձ, հոգի, մարդ
- հովիկ, զեփյուռ, մեղմ քամի (հնց․)
- ոգեորություն, խանդավառություն ◆ Համակվել են մարդիկ աշխատանքային շնչով: (Ավետիք Իսահակյան)
Հոմանիշներ
խմբագրել- շնչառություն (ներշնչել-արտաշնչելը)
- օդ (ներշնչվող և արտաշնչվող)
- կենդանություն, ողջություն
- էակ, արարած, շնչավոր
- անձ, հոգի, մարդ, անհատ, անձնավորություն (իբրև հաշվելու միավոր)
- դադար, հանգիստ (երժշտ․)
- տե՛ս հևք
- տե՛ս հովիկ, զեփյուռ
- տե՛ս բուրմունք, հոտ
- տե՛ս էություն, ոգի
- տե՛ս ազդեցություն
- տե՛ս կյանք
Արտահայտություններ
խմբագրել- շունչ առնել -
- հանգստանալ, դադար առնել
- կենդանանալ
- ոգեորվել, խանդավառվել
- շունչ տալ -
- շնչավորել, շունչներարկել, կենդանացնել
- խոսեցնել, հնչեցնել
- շունչ քաշել - նույնն է՝ շունչ առնել
- շունչ փչել - հոգի, շունչ ներարկել, կենդանություն պարգևել
- շունչը բռնել - նույնն է՝ շունչ պահել
- շունչը բռնվել - շնչարգելություն ունենալ, դժվարությամբ շնչել
- շունչը բերանը հասնել -
- շատ չարչարվել, տանջվել
- համբերությունից դուրս գալ
- շունչը բերանում լինել - կենդանի լինել, շնչել
- շունչը եղունգի ծայրին, ցածրում լինել - հոգեվարքի մեջ լինել
- շունչը ետ բերել -
- վերակենդանանալ, մահամերձ վիճակից դուրս գալ
- հանգիստ գտնել, ծանր կացությունից դուրս գալ
- հանգստանակ (հուզմունքից հետո)
- շունչը պահել - լավ լսելու, իրեն չմատնելու նպատակով շնչառությունը կանգնեցնել կամ այնպս շնչել, որ ձայն չլսվի
- շունչը տալ - նույնն է՝ շունչը փչել
- շունչը տեղը բերել -
- հանգստանալ, հանգիստ առնել
- վախից, հուզմունքից ազատվել, վախը, հուզմունքն անցնել
- շունչը փորը ընկնել - վախենալ, սարսափել
- շունչը փչել - մահանալ, հոգին ավանդել
- մի շնչով, մի շնչում -
- առանց ընդհատելու, առանց դադար առնելու
- միանգամից
- ազատ շունչ քաշել
- վերջին շունչ
- որքան, քանի շունչ կա բերանումս
- քթից բռնես, շունչը կտա
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։